Interview met Youssou N'Dour

'Ik voel me geestelijk nog jong, maar in de muziekbusiness ben ik al oud.'

Op 22 november trad Youssou N'Dour op met zijn band Super Etoile in de Heineken Music Hall in Amsterdam. Het concert was onderdeel van een Europese toernee ter promotie van zijn nieuwe CD 'Nothing's in Vain'. Africaserver was erbij en kreeg de gelegenheid om even met Youssou aan tafel te zitten.

Hier in Europa word je als een soort van superster gezien, wat vind je daarvan? Je treedt op in grote zalen zoals de Heineken Music Hall, nogal een verschil met de jaren 80...
Ik voel me geestelijk nog jong, maar in de muziekbusiness ben ik al oud. Het gaat in eerste instantie om het hebben van talent, maar talent alleen is tegenwoordig niet meer genoeg.
Ik werk erg hard en ik houd vol.
Ik heb nu een andere positie. Ik denk dat ik veel kan veranderen en ik ontmoet veel verschillende mensen. Een aantal jaren geleden had ik wereldwijd een grote hit (Seven seconds, red.), het was alsof er een grote deur openging voor mijn andere muziek, mijn traditie en mijn cultuur. Mensen merken mijn muziek nu op, ze begrijpen het echt en ze genieten ervan. Ik ben niet iemand die zomaar komt en zomaar wat zegt. Ik voel dat de mensen in Europa nu klaar zijn voor een andere soort muziek van elders. Dat gebeurt omdat wij de deur naar bepaalde dingen hebben opengezet.

Hoe gaat het met je internetproject 'Joko'?
Het is weer een ervaring. We hebben overal computers met een internetaansluiting proberen onder te brengen. Het is voor de mensen hier in Senegal een kans om te weten te komen wat er in de wereld van vandaag gebeurt. Ze krijgen contact met hun familie: door e-mail, foto's en nog meer dingen. En ze staan open voor de markt: ze doen iets en kunnen dit aan de wereld laten zien, ze hebben direct contact. De eerste stap is de computers met een beetje steun bij de mensen te brengen. We zijn nu klaar met het eerste stadium, en we hebben veel geleerd: een deel was moeilijk, een deel was echt gemakkelijk. Volgend jaar beginnen we met de tweede fase, wat betekent dat we de 'Joko-club' overal gaan opstarten en overal onze internetervaring zullen aanbieden.

Was het tot nu toe succesvol?
Jazeker. Het trainingsgedeelte was erg belangrijk. We trainden analfabeten wat heel interessant was, ze hebben hard gewerkt en geleerd om te gaan met de computer.

Denk je dat internet een belangrijke rol kan spelen in de economische ontwikkeling van Afrikaanse landen?
Ik weet niet of internet de Afrikaanse economie kan veranderen. Maar ik weet wel dat internet contact betekent, contact hebben met Afrika. Afrika heeft zoiets nodig, en het internet heeft Afrika nodig. We proberen het contact te bieden, en daarachter ligt het economische aspect. Het gaat erg langzaam, maar we zijn ermee bezig.

Heb je tijdens de huidige Europese toernee ook andere Senegalese artiesten uitgenodigd van je platenlabel Jololi?
Dit is niet echt een Jololi revuetoer, dat doen we zo ongeveer iedere vijf jaar, ik denk dus volgend jaar. Ik heb veel mensen bij me: veel zangers, veel talent. En in mijn show kun je zien dat er veel gebeurt, het is niet Jololi, het is iets waar ik erg veel van hou.

Ik denk dat mijn label Jololi het antwoord is op de grote platenmaatschappijen. Ik denk dat Afrikaanse muzikanten meer gaan optreden als ze iemand hebben die weet wat er op dit gebied gaande is. De grote maatschappijen begrijpen niet hoe ze Afrikaanse muzikanten moeten ondersteunen. Ik denk dat dit in Afrika de enige oplossing is: hen helpen een studio te bouwen, muzikanten helpen, zodat ze een eigen plek in de showbusiness kunnen vinden en dan hun eigen muziek gaan produceren. Daarna kunnen we gaan participeren en distribueren, contact zoeken met de grote platenmaatschappijen overal ter wereld.

Dit hoop ik in eerste instantie. Ik denk dat veel muzikanten beginnen te begrijpen wat er in Afrika speelt. We hebben echt steun nodig van de grote platenmaatschappijen, omdat Afrika cultureel beslist een rijk continent, maar economisch erg arm is. We weten dat de muziek business erg duur is. Daarom hebben we contacten nodig met de grote maatschappijen, ze moeten helpen op alle mogelijke manieren geld bij elkaar te krijgen en de muziek business in Afrika te ontwikkelen.

Op je nieuwe cd Coono du reer - Nothing's in Vain is veel kritiek: mensen vinden hem te zoetsappig of te westers klinken. Wat is je antwoord daarop?
Ik denk echt niet dat het album te westers is, ik denk dat het dichtbij de traditie ligt.
Mensen houden ervan, omdat ik denk dat ze veel Afrikaanse geluiden horen, zoals bijvoorbeeld de traditionele instrumenten.
Als je Afrikaanse traditionele instrumenten gebruikt, dan is het geluid akoestisch, het gaat niet goed samen met het 'grote' geluid, dat is iets anders. Ik ben blij dat het zo goed gaat, ik ben een purist en het nieuwe publiek staat er dichtbij.

Denk je dat je werk als boegbeeld voor organisaties als UNICEF het beoogde succes heeft gehad?
Ik denk dat muziek kracht heeft, muziek ondersteunt de gerechtigheid, vooral voor jonge mensen. Ik ben niet alleen geīnteresseerd in muziek maken en thuisblijven. Ik wil echt verder gaan. Ik maak muziek om UNICEF te ondersteunen, te praten over wat ze echt doen. Ik denk dat dat echt belangrijk is.

Concert
Na het interview bezochten we het concert. Helaas zorgde de grootte van de Heineken Music Hall voor afstand met het publiek, en dat is toch zeker niet de gewoonte bij een optreden van een Senegalese band. Is Youssou dan toch verworden tot een soort van megaster, die alleen van een afstand gezien mag worden?

Een ster blijft hij zeker, perfect werden nummers van zijn nieuwe CD gespeeld. Ook werden er oudere, de meer bekende nummers gespeeld. Hij werd begeleid door zijn groep Super Etoile, met o.a. Habib Faye op bass-gitaar, Ibrahim Faye op gitaar en Assane Thiam op de tama. Verder had Youssou nog zijn schoonzus Viviane N'Dour meegenomen. Naast haar waren er nog twee zangeressen, waaronder een griotzangeres. Ondanks de hekken voor het podium mochten er toch nog twee vrouwen uit het publiek op het podium hun danskunsten vertonen.

Al met al was het een concert waar de energie van afspetterde, met ruim aandacht voor de percussie. Alleen jammer dat andere traditionele instrumenten die zo mooi te horen zijn op zijn laatste CD 'Nothing's in vain' tijdens het concert vervangen werden door een keyboard.
Gezegd kan worden dat Youssou N'Dour een ster blijft en volhardend blijft werken aan zijn eigen muziekstijl. Ik kijk alweer uit naar zijn volgende concert.