Leopold n de Belgische koloniale publicaties is een bijzondere rol weggelegd voor koning Leopold II. Voordat de Kongo-Vrijstaat een Belgische kolonie werd in 1908, was het geheel privé-bezit van Leopold. Hij had de Vrijstaat in 1885 verworven tijdens de conferentie van Berlijn, waarbij de koloniale machten de grenzen van hun grondgebied vastlegden. Al snel werd bekend dat in Kongo praktijken als dwangarbeid en zware mishandelingen op de rubberplantages veel voorkwamen. Leopold kreeg in Europa een slechte naam als misbruiker van de koloniale macht. Mede onder druk van internationale aktiegroepen werd de kolonie overgedragen aan de Belgische staat. Van dergelijke kritiek is in veel populaire Belgische publicaties over Kongo niet veel te merken. Tot ver in de 20ste eeuw sierde het portret van Leopold als 'stichter van de Kongo' menig boek. In de catalogus bij de tentoonstelling 'Stanley: ontdekkingsreiziger in dienst van de koning' in 1991 in het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika te Tervuren wordt aan Leopold een 'visionaire ondernemingsgeest' toegeschreven. Ook in de huidige opstelling van het museum is kritiek op de rol van de koning en van de Belgische staat ver te zoeken.